Úrskurður

Ár 2001, þriðjudaginn 21. ágúst, kvað málskotsnefnd Lánasjóðs íslenskra námsmanna upp svohljóðandi úrskurð í málinu nr. L-3/2001.

Kæruefni

Með kæru dags. 4. maí 2001 kærði umboðsmaður, fyrir hönd kæranda, úrskurð stjórnar Lánasjóðs íslenskra námsmanna frá 2. febrúar 2001 í málinu nr. I-50/00, þar sem hafnað var beiðni kæranda um að fella niður ábyrgð kæranda á námslánum.

Með bréfi málskotsnefndar dags. 14. maí sl., var stjórn Lánasjóðs íslenskra námsmanna tilkynnt um kæruna og gefinn kostur á að tjá sig um hana. Umsögn stjórnar Lánasjóðs íslenskra námsmanna er dags. 30. maí sl.. Umboðsmanni kæranda var með bréfi dags. 1. júní sl., gefinn kostur á að tjá sig um umsögnina. Ekki bárust frekari athugasemdir frá umboðsmanni kæranda.

Málsatvik og ágreiningsefni

Kærandi tókst á hendur sjálfskuldarábyrgð á námsláni. Lánið er í vanskilum frá 01.09.1998. Í bréfi umboðsmanns kæranda dags., 12. apríl 2000, til Lánasjóðs íslenskra námsmanna eru ítarlega raktar aðstæður kæranda.

Þar kemur m.a. fram að haustið 1993 hafi kærandi verið úti að ganga með son sinn á fyrsta ári í barnavagni er mótorhjól kom aðvífandi."Ökumaður þess blindaðist af sól og ók á barnavagninn sem tættist í sundur. Kastaðist sonurinn úr vagninum og á steinvegg. Hófst þá sorgarsaga sem virðist ekki ætla að taka endi. Frá þessum degi hefur líf kæranda nánast verið bundið syninum sem í kjölfar slyssins er fjölfatlaður en kærandi hefur séð um umönnun hans og haft hann á heimili sínu."

Síðan er lýst frekari erfiðleikum kæranda, einstæðri móður með fimm börn, sem hefur flust á milli landa og sveitarfélaga og staðið í erfiðri baráttu s.s. við félagsmálayfirvöld, við að sjá sér og börnum sínum farborða einkum vegna aðstæðna sonarins. Kærandi býr nú í leiguhúsnæði. Þá kemur einnig fram að fjárhaldsmaður sonarins hafi á sínum tíma samþykkt að greiða af bótafé hans skuldir kæranda sem lið í því að tryggja fjölskyldunni sómasamlegar fjárhagsaðstæður.

Frekari stuðningur hefur fengist m.a. til greiðslu á hluta húsaleigu en nú er svo komið að fjárhaldsmaður sonarins telur sér ekki heimilt að skerða frekar bótafé hans.

Fram kemur að beðið hafi verið um fjárnám hjá kæranda vegna kröfu LÍN og telur umboðsmaðurinn fyrirséð að kærandi geti á engan hátt greitt skuldina og að krafan ógni mjög hag fjölskyldunnar. Þá er einnig bent á að Íslandsbanki hf., hafi fallist á hliðstætt erindi.

Með vísan til framangreindra aðstæðna sótti kærandi um að felld yrði niður ábyrgð á námsláni og ítrekaði umboðsmaður kæranda hversu sérstakt erindi kæranda væri.

Í athugasemdum sínum bendir stjórn LÍN á að samkvæmt 4. mgr. 6. gr. l. nr. 21/1992 skulu námsmenn sem fá lán úr sjóðnum, undirrita skuldabréf við lántöku og leggja fram yfirlýsingu a.m.k. eins manns um að hann taki að sér sjálfskuldarábyrgð á endurgreiðslu lánsins ásamt vöxtum og verðtryggingu þess allt að tiltekinni hámarksfjárhæð. Í 5. mgr. 6. gr. segir að stjórn sjóðsins sé heimilt að veita námslán allt að þeirri fjárhæð sem ábyrgð hefur verið veitt fyrir skv. 4. mgr. Enn fremur komi fram í 2. málsl. 6. mgr. 6. gr. að ábyrgð ábyrgðarmanns eins eða fleiri, geti fallið niður enda setji námsmaður aðra tryggingu sem stjórn sjóðsins metur fullnægjandi.

Stjórn LÍN telur að tilvitnuð ákvæði verði ekki skilin á annan hátt en að ávallt skuli vera tryggingar fyrir veittum námslánum og að stjórn sjóðsins sé óheimilt að fella niður ábyrgð á námslánum, nema námsmaður setji aðra tryggingu í staðinn, nýjan ábyrgðarmann eða aðra fullnægjandi tryggingu svo sem fasteignaveð.

Þá bendir stjórn LÍN á að í lögum um sjóðinn sé að finna niðurfellingar- og undanþáguákvæði sem eingöngu taki til lánþega eða námsmanns en ekki til þeirra sem takast á hendur sjálfskuldarábyrgð á greiðslu lánsins.

Stjórnin telur að þar sem um undantekningar sé að ræða í nefndum tilvikum beri að túlka þau þröngt og að í raun þyrfti sérstaka lagaheimild til að stjórninni væri heimilt að fella niður ábyrgð ábyrgðarmanns á svipuðum forsendum og gilda um námsmenn eða lánþega.

Niðurstaða

Samkvæmt 4. mgr. 6. gr. l. nr. 21/1992 um Lánasjóð íslenskra námsmanna skulu námsmenn sem fá lán úr sjóðnum, undirrita skuldabréf við lántöku og leggja fram yfirlýsingu a.m.k. eins manns um að hann taki að sér sjálfskuldarábyrgð á endurgreiðslu lánsins ásamt vöxtum og verðtryggingu þess allt að tiltekinni hámarksfjárhæð.

Í 2. málsl. 6. mgr. 6. gr. laganna segir að ábyrgð ábyrgðarmanns eins eða fleiri, geti fallið niður enda setji námsmaður aðra tryggingu sem stjórn sjóðsins metur fullnægjandi.

Fallast verður á það með stjórn LÍN að tilvitnuð lagaákvæði verði ekki skilin á annan hátt en að ávallt skuli vera tryggingar fyrir veittum námslánum og að stjórn sjóðsins sé óheimilt að fella niður ábyrgð á námslánum, nema námsmaður setji aðra tryggingu í staðinn, nýjan ábyrgðarmann eða aðra fullnægjandi tryggingu svo sem fasteignaveð.

Þar sem kærandi og/eða lántakandi útvegaði ekki aðrar ábyrgðir, viðunandi að mati sjóðsins verður að staðfesta hinn kærða úrskurð stjórnar LÍN um synjun á að fella niður sjálfskuldarábyrgð kæranda á láni lántakanda.

Með vísan til framanritaðs er hinn kærði úrskurður stjórnar LÍN staðfestur með vísan til forsendna hans.

Úrskurðarorð

Hinn kærði úrskurður stjórnar LÍN frá 2. febrúar 2001 í máli nr. I-50/00 er staðfestur.