Úrskurður

Ár 2002, fimmtudaginn 14. mars, kvað málskotsnefnd Lánasjóðs íslenskra námsmanna upp svohljóðandi úrskurð í málinu nr. L-18/2001.

Kæruefni

Með kæru dags. 27. nóvember 2001 kærði kærandi úrskurð stjórnar Lánasjóðs íslenskra námsmanna frá 31. ágúst 2001 í málinu nr. L-466/01, þar sem honum var gert að endurgreiða ofreiknað lán vegna skólaársins 2000-2001.

Með bréfi málskotsnefndar dags. 30. nóvember sl. var stjórn LÍN tilkynnt um kæruna og gefinn kostur á að tjá sig um hana. Umsögn stjórnar LÍN er dags. 10. desember sl. Kæranda var með bréfi dags. 13. desember sl. gefinn 14 daga frestur til að tjá sig um umsögnina. Það bréf var ítrekað með bréfi málskotsnefndar dags. 9. janúar sl. Athugasemdir kæranda eru dags. 22. janúar sl. Með bréfi málskotsnefndar dags. 24. janúar sl. var stjórn LÍN gefinn kostur á að tjá sig um framkomnar athugasemdir kæranda. Athugasemdir stjórnar LÍN eru dags. 1. febrúar sl.

Málsatvik og ágreiningsefni

Vegna mistaka fékk kærandi ofreiknað lán vegna skólaársins 2000-2001 að upphæð kr. 235.375,00. Af þeirri fjárhæð voru kr. 96.191,00 lagðar inn á reikning kæranda þann 21. janúar 2001 eða áður en mistökin uppgötvuðust. Eftir að mistökin komu í ljós voru þau leiðrétt með þeim hætti að skuldin var dregin frá vorláni kæranda 2001 áður en það var borgað út þann 11. júní sl. Ástæða þess að kæranda var ofreiknað lán skólaárið 2000-2001 er sú að hjá Hagstofu Íslands var bróðir maka kæranda skráður á framfæri kæranda og maka hans þegar bróðirinn flutti lögheimili sitt tímabundið á lögheimili kæranda. Lán kæranda var fyrst reiknað út hjá LÍN þann 23. júlí 2000 og nam lánsfjárhæðin þá kr. 910.968,00 miðað við eitt barn á framfæri. Við síðari útreikning á láni kæranda þann 11. september sama ár var gert ráð fyrir framfærslu tveggja barna og hækkaði lánið þá í kr. 1.135.401,00.

Kærandi bendir á að þegar hann fékk tilkynningu um hækkun lánsins hafi hvergi komið fram sú skýring að hækkunin væri vegna þess að við síðari útreikninginn væri miðað við framfærslu tveggja barna. Kærandi hafði ekki gefið upplýsingar um að hann hefði tvö börn á framfæri sínu. Hann kvaðst hafa ályktað sem svo að hækkun á námsláni sínu væri vegna breyttra aðstæðna einkum vegna þess að hann hefði flutt úr foreldrahúsum í leiguhúsnæði á tímabilinu. Hann kvað reynslu sína af útreikningum á námslánum vera þá að upphæð útreikninga LÍN væri mjög óstöðug, rokkandi upp og niður án útskýringa. Þá bendir kærandi á að þegar hann sótti um námslán fyrir skólaárið 2000-2001 var honum gert að taka fram hvert búsetuform hans væri en ekki barnafjölda eða fjölskyldustærð. Starfsmaður LÍN hafði aðspurður sagt að þær upplýsingar bærust sjóðnum reglulega frá Hagstofunni.

Kærandi vekur athygli á að á sama tíma var reiknað út lán á vegum LÍN til annars námsmanns þar sem gert var ráð fyrir að sami 17 ára drengur væri í framfærslu. Auk þess fékk móðir drengsins námslán þar sem reiknað var með drengnum á hennar framfæri. Með vísan til þessa gerir kærandi þá kröfu að LÍN taki á sig ábyrgð á mistökum sínum í stað þess að krefjast endurgreiðslu hjá kæranda.

Stjórn LÍN kvað upp úrskurð í máli kæranda þann 31. ágúst sl. þar sem kæranda var gert að endurgreiða nefnda skuld. Í úrskurðinum kom fram að um mistök sjóðsins hafi verið að ræða og var beðist velvirðingar á mistökunum. Jafnframt var kærandi hvattur til að hafa samband við framkvæmdastjóra sjóðsins og semja um skuldina ef hann vildi ekki una því að skuldin kæmi til frádráttar þegar námslán yrði næst afgreitt til kæranda. Kærandi óskaði ekki eftir að semja um skuldina og var hún því dregin frá vorláni hans 2001 áður en það var borgað út 11. júní sl. Stjórn LÍN rökstuddi úrskurð sinn með vísan til úthlutunarreglna sjóðsins, nánar tiltekið til greinar 5.5.2. "Leiðrétting útreikninga" og til greinar 5.9. "Mistök sjóðsins."

Niðurstaða

Í gr. 5.5.2. í úthlutunarreglum LÍN segir: "Ef í ljós kemur að sjóðurinn hefur veitt námsaðstoð eða reiknað út upphæð láns á röngum forsendum er það leiðrétt við fyrstu hentugleika, skv. nánari ákvæðum í þessum kafla. Er þá tekið tillit til þess hvort námsmaður hefur vísvitandi gefið villandi eða rangar upplýsingar, hvort um vanrækslu hefur verið að ræða af hans hálfu ellegar um mistök frá hendi sjóðsins. Að jafnaði er mögulegt að semja um fyrirkomulag endurgreiðslna." Síðan segir í gr. 5.9.: "Verði mistök við veitingu námsláns, námsmanni í óhag, ber að leiðrétta þau strax og upp kemst. Námsmönnum er eindregið bent á að kynna sér vandlega þau ákvæði í þessum úthlutunarreglum sem eiga við hverju sinni og stuðla að því að slík mistök leiðréttist sem fyrst. Námsmanni skal tilkynnt um slík mistök og síðan ákveðið í hverju einstöku tilviki hvernig endurgreiðslu skuli hagað."

Gögn málsins bera með sér að stjórn LÍN hafi úrskurðað á þann hátt að kærandi skyldi endurgreiða hið ofreiknaða lán en gefið kæranda jafnframt kost á að semja um fyrirkomulag endurgreiðslunnar við LÍN ella kæmi skuldin til frádráttar þegar námslán kæmi næst til útborgunar. Þar sem kærandi sinnti ekki ábendingum LÍN um að semja um fyrirkomulag á endurgreiðslu skuldarinnar var skuldin dregin frá vorláni kæranda 2001 áður en það var útborgað þann 11. júní 2001.

Með vísan til framanritaðs og skýrs orðalags í tilvitnuðum greinum í úthlutunarreglum LÍN, er hinn kærði úrskurður stjórnar LÍN staðfestur með vísan til forsendna hans.

Úrskurðarorð

Hinn kærði úrskurður stjórnar LÍN frá 30. maí 2001 nr. L-466/01 er staðfestur.