Úrskurður

Ár 2002, fimmtudaginn 14. mars, kvað málskotsnefnd Lánasjóðs íslenskra námsmanna upp svohljóðnandi úrskurð í málinu nr. L-19/2001.

Kæruefni

Með kæru dags. 5. desember 2001, sem barst málskotsnefndinni þann 19. desember 2001, kærði kærandi úrskurð stjórnar LÍN frá 1. október 2001 í málinu nr. I-81/01, þar sem kæranda var synjað um undanþágu frá ársgreiðslu námslána.

Stjórn LÍN var með bréfi dags. 8. janúar 2002 tilkynnt um kæruna og gefinn kostur á að koma á framfæri sjónarmiðum vegna hennar. Svar dags. 17. janúar 2002 barst málskotsnefndinni þann 22. janúar 2002. Með bréfi málskotsnefndarinnar dags. 22. janúar 2002 var kæranda gefinn kostur á að tjá sig um bréf stjórnar LÍN frá 17. janúar. Viðbótarsjónarmið bárust frá kæranda þann 7. febrúar 2002 með bréfi dags. 3. febrúar 2002. Stjórn LÍN var með bréfi dags. 14. febrúar 2002 gefinn kostur á að koma að frekari sjónarmiðum í málinu vegna bréfs kæranda frá 3. febrúar. Þann 25. febrúar 2002 barst bréf frá stjórn LÍN dags. 21. febrúar 2002 þar sem stjórnin telur ekkert nýtt fram komið í málinu er gefi tilefni til frekari athugasemda.

Málsatvik og ágreiningsefni

Með bréfi kæranda til LÍN dags. 9. ágúst 2001 fór kærandi fram á undanþágu á greiðslu tekjutengdrar afborgunar á námsláni sínu á árinu 2001 og væntanlegum afborgunum af námslánunum á árinu 2002. Stjórn LÍN hafnaði beiðni kæranda með hinum kærða úrskurði á þeim forsendum að kærandi uppfyllti ekki skilyrði fyrir undanþágu sem fram komi í 8. gr. laga nr. 21/1992, sbr. lög nr. 67/1997 og 10. gr. reglugerðar nr. 602/1997.

Kærandi kveður rökstuðning sinn fyrir því að honum beri að fá undanþágu frá greiðslu námslána á árinu 2001 og 2002 einkum vera þann, að ábyrgðarskuldbindingar sem hann hafi tekist á hendur að fjárhæð 5-6 millj. kr. séu að falla á hann auk þess sem hann muni tapa kr. 700.000- sem hann lánaði. Kærandi telur framangreindar aðstæður sínar flokkast undir þau tilvik sem fjallað er um í 8. gr. laga nr. 21/1992, 9. og 10. gr. reglugerðar nr. 602/1997 og gr. 7.4.1. og 7.4.2. í úthlutunarreglum LÍN.

Af hálfu stjórnar LÍN er tekið fram að undanþága frá afborgun af námsláni komi aðeins til álita ef möguleikar lánþega til að afla tekna séu skertir. Þannig þurfi tekjur að vera undir viðmiðunarmörkum sjóðsins á greiðsluári eða undangengnu almanaksári. Árið 2001 hafi viðmiðunartekjur sjóðsins verið 1.250.000-. Í máli kæranda sé það mat stjórnar LÍN að ekki sé ástæða til að víkja frá þessari viðmiðun, en tekjur kæranda á árinu 2000 voru kr. 3.725.319- og hafi verið sambærilegar síðan þá. Engin fordæmi séu fyrir undanþágu frá greiðslu afborgana af námsláni vegna þungrar greiðslubyrði lánþega, s.s. vegna skulda eða ábyrgða.

hinum kærða úrskurði er vísað til 8. gr. laga nr. 21/1992 sbr. lög nr. 67/1997 er heimila stjórn sjóðsins að veita undanþágu frá árgreiðslu ef nám, atvinnuleysi, veikindi, þungun, umönnun barna eða aðrar sambærilegar ástæður valdi verulegum fjárhagsörðugleikum hjá lánþega eða fjölskyldu hans. Þá er einnig vísað til 10. gr. reglugerðar nr. 602/1997 er segi: "Námsmaður sem hefur haft svo lágar tekjur á fyrra ári að honum reiknast ekki viðbótargreiðsla og fjárhagur hans hefur ekki batnað á endurgreiðsluárinu, getur sótt um undanþágu frá fastri ársgreiðslu ef lánshæft nám, atvinnuleysi, veikindi, þungun, umönnun barna eða aðrar sambærilegar ástæður valda þessum örðugleikum hjá lánþega eða fjölskyldu hans. Skal hann þá leggja fyrir sjóðsstjórn upplýsingar um eignir sínar, lífeyri og annað það sem stjórnin telur máli skipta. Stjórninni er þá heimilt að veita undanþágu að hluta eða öllu leyti eftir atvikum. Sjóðsstjórn setur nánari almennar reglur um framkvæmd þessa heimildarákvæðis."

Kærandi gerir athugasemdir við að stjórn LÍN skuli ekki minnast á 9. gr. reglugerðar nr. 602/1997 í úrskurði sínum, en kærandi telur atvik hans falla undir þá grein reglugerðarinnar. Þá telur kærandi tilvik hans falla undir eftirfarandi orð í 8. gr. laga nr. 21/1992, en ekki hafi verið vikið að þeim orðum í niðurstöðu stjórnar LÍN: "Stjórn sjóðsins er heimilt að veita undanþágu frá árlegri endurgreiðslu skv. 1. mgr., að hluta eða öllu leyti, ef skyndilegar og verulegar breytingar verða á högum skuldara, t.d. ef hann veikist alvarlega eða verður fyrir slysi er skerðir til muna ráðstöfunarfé hans og möguleika til að afla tekna."

Kærandi hafnar þeirri túlkun stjórnar LÍN að framangreint ákvæði eigi einungis við þegar möguleikar skuldara til öflunar tekna séu skertir af einhverjum ástæðum. Telur hann upptalninguna í framangreindu lagaákvæði ekki vera tæmandi.

Niðurstaða

Óumdeilt er að beiðni kæranda um niðurfellingu á greiðslu afborgana af námslánum á árinu 2001 og 2002 er til komin vegna versnandi fjárhagsstöðu hans sökum þess að ábyrgðir sem hann tókst á hendur féllu á hann, auk þess sem hann hefur tapað nokkru fé sem hann hefur lánað þar sem innheimta er vonlaus vegna skertrar greiðslugetu skuldara. Þá liggur ennfremur fyrir að möguleikar kæranda til öflunar tekna hafa ekki skerst.

Af ákvæðum í 8. gr. laga nr. 21/1992 sbr. lög nr. 67/1997, 9. og 10. gr. reglugerðar nr. 602/1997 og gr. 7.4.1. og 7.4.2. í úthlutunarreglum LÍN er ljóst að forsenda þess að unnt sé að veita undanþágu frá greiðslu afborgana af námslánum eru, að möguleikar lántaka til öflunar tekna séu skertir á einhvern hátt, t.d. vegna veikinda, náms, umönnunar barna o.fl. Af ákvæðunum verður ekki ráðið að heimild sé til undanþágu í þeim tilvikum er lántaki hefur lent í fjárhagskröggum af öðrum ástæðum t.d. með því að reisa sér hurðarás um öxl í lántökum eða tekist á hendur ábyrgðarskuldbindingar sem hann getur ekki, eða á erfitt með, að standa undir, falli þær á hann. Túlka ber framangreind laga- og reglugerðarákvæði þröngt að þessu leyti.

Með vísan til atvika málsins og því sem að framan segir er því hinn kærði úrskurður stjórnar LÍN staðfestur.

Úrskurðarorð

Úrskurður stjórnar LÍN frá 1. október 2001 í máli nr. I-81/01 er staðfestur.