Úrskurður

Ár 2003, fimmtudaginn 13. mars, kvað málskotsnefnd Lánasjóðs íslenskra námsmanna upp úrskurð í málinu nr. L-23/2002.

Kæruefni

Með kæru dags. 7. desember 2002, sem barst málskotsnefndinni þann 16. desember s.á., kærði umboðsmaður kæranda, f.h. kæranda, úrskurð stjórnar LÍN frá 9. september 2002 í málinu nr. L-167/02, þar sem stjórn LÍN hafnaði umsókn kæranda um námslán vegna sérnáms við Broadway Dance Center, á þeirri forsendu að skólinn hefði ekki fengið viðurkenningu bandarískra menntamálayfirvalda, þ.e. hjá National Recognition of Accrediting Agencies, og því uppfyllti skólinn ekki skilyrði gr. 1.3.2. í úthlutunarreglum LÍN.

Stjórn LÍN var með bréfi dags. 16. desember 2002 tilkynnt um fram komna kæru og gefinn kostur á að tjá sig um hana. Svar stjórnar LÍN dags. 20. desember 2002 barst málskotsnefndinni sama dag. Með bréfi dags. 28. janúar 2003 var umboðsmanni kæranda sent afrit af svarbréfi stjórnar LÍN og honum gefinn kostur á að koma að frekari sjónarmiðum í málinu. Engin frekari svör eða gögn hafa borist frá kæranda.

Málsatvik og ágreiningsefni

Kærandi hóf dansnám við Broadway Dance Center í New York (BDC) þann 6. október sl. Um er að ræða eins árs nám (frá okt. 2002 til sept. 2003), en að loknu þessu eina ári gefst mökuleiki á að bæta við öðru námsári við skólann. Að sögn kæranda er um að ræða sérstaka námsbraut sem sett hefur verið upp við skólann fyrir erlenda dansnema "International Student Visa Program" (ISVP), og hefur skólinn fengið viðurkenningu alríkisstjórnar Bandaríkjanna til að bjóða erlendum dansnemum upp á nám við þessa námsbraut og gefa út svonefnd "I-20 Certificates of Eligibility to qualifying nonimmigrant students, for M-1 Student Visa Status."

LÍN hafnaði lánsumsókn kæranda á þeim forsendum að skólinn sem hún stundar nám við hafi ekki fengið viðurkenningu bandarískra menntamálayfirvalda, þ.e. hjá National Recognition of Accrediting Agencies (NRAA). Í ljósi fram kominna upplýsinga um nám kæranda sé ekki hægt að mati stjórnar LÍN að fallast á að 1-2 ára nám við skólann sé lánshæft nám. Af hálfu stjórnar LÍN er á það bent að mjög strangar kröfur séu gerðar til sérnáms svo það geti talist lánshæft. Þannig teljist sérnám á Íslandi ekki lánshæft nema um sé að ræða lögglt iðnnám eða annað starfsnám á framhaldsskólastigi, skipulagt af viðkomandi starfsgreinaráði sbr. gr. 1.2.2. í úthlutunarreglum LÍN. Sambærilegar reglur séu gerðar til sérnáms erlendis skv. gr. 1.3.2. og við mat á sérnámi erlendis sé höfð hliðsjón af gr. 1.2.2. í úthlutunarreglunum. Að áliti stjórnar LÍN er sú krafa að skóli þurfi að vera viðurkenndur af NRAA sambærileg þeim kröfum sem gerðar eru til viðurkenningar sérnáms á Íslandi skv. gr. 1.2.2. Í þessu sambandi bendir stjórn LÍN á að listi NRAA yfir viðurkennda skóla sé uppfærður árlega og nýir skólar þá teknir inn á listann og aðrir felldir út. Þannig séu dæmi um að hætt hafi verið að lána til náms við skóla sem fallið hafi af listanum. Stjórn LÍN bendir sérstaklega á að lánshæft dansnám sé ekki í boði á Íslandi og að dansstarfsgreinaráð sé ekki starfandi hérlendis. Einnig sé almenna reglan sú að sérnám þufi að vera skipulagt sem sex til átta missera nám til að teljast lánshæft og að fyrsta eða fyrstu tvö misserin séu ólánshæf ef hægt er að leggja stund á námið beint eftir grunnskólapróf. Dansnám kæranda sé skipulagt sem 2-3 missera nám og til að stunda það sé gerð krafa um þjálfun og reynslu í dansi, en að öðru leyti sé ekki gerð krafa af hálfu skólans um sérstakt aðfararnám umfram grunnskólapróf.

Af hálfu kæranda er á það bent að BDC sé þekktur um allan heim fyrir að vera í fremstu röð á sínu sviði. Þannig bjóði skólinn upp á nám í öllum helstu greinum dansmennta á grunni þeirrar dans- og söngleikjahefðar sem þróast hafi í New York á umliðinni öld. Við skólann kenni margir af fremstu danshöfundum og danskennurum Bandaríkjanna og nemendur komi úr öllum heimshlutum, enda sé almennt viðurkennt að óvíða sé að finna sambærilegt nám í þeim gæðaflokki sem nám við BDC sé.

Kærandi bendir á að ársnám fyrir erlenda dansnema við BDC standi samfellt í 11 mánuði og sé eingöngu gefinn kostur á 1-2 vikna hléi frá námi á hvoru námsári (engin jóla- eða páskaleyfi). Í reynd jafngildi eitt námsár við BDC u.þ.b. þremur venjulegum skólamisserum. Kenndar séu 18 stundir á viku en hver kennslustund sé 90 mínútur. Mjög strangar kröfur séu gerðar í náminu, s.s. um námsframvindu og ástundun og umsjónarkennarar og ráðgjafar fylgist reglulega með framvindu námsins.

Kærandi byggir á því að ekki sé heimild fyrir því í lögum um LÍN, reglugerð um sjóðinn eða í úthlutunarreglum hans að gera þá kröfu að skólar í Bandaríkjunum hafi hlotið viðurkenningu NRAA til að nám geti talist lánshæft sérnám skv. gr. 1.3.2. í úthlutunarreglunum. Telur kærandi að sé listi yfir námsstofnanir í Bandaríkjunum sem sjóðurinn hafi viðurkennt við úthlutun námslána borinn saman við lista NRAA yfir skóla sem hafa fengið viðurkenningu þaðan, verði ekki betur séð en að LÍN hafi veitt lán vegna náms við skóla sem ekki sé að finna á listum NRAA. Sé þetta rétt hljóti afgreiðsla LÍN í máli kæranda að vera brot á jafnræðisreglu stjórnsýsluréttarins.

Kærandi bendir sérstaklega á að skv. fram lögðum gögnum sé umsókn skólans nú til meðferðar hjá "National Association of Schools in America" og telur kærandi að eðilegt hefði verið að taka tillit til þessa við afgreiðslu LÍN á lánsumsókn hennar. Kærandi bendir ennfremur á að mikilvægt sé að hafa í huga að skólum sé það í sjálfsvald sett hvort þeir sæki um umrædda viðurkenningu á námi sínu hjá NRAA. Ýmsar ástæður geti verið fyrir því að skólar sæki ekki um þessa viðurkenningu.

Niðurstaða

Í gr. 1.3.2. í úthlutunarreglum LÍN er eftirfarandi ákvæði að finna:

"Heimilt er að veita lán til sérnáms erlendis. Lánshæfi er háð því að um sé að ræða a.m.k. eins árs skipulagt nám sem talist getur nægilega veigamikið, að því er varðar eðli þess, uppbyggingu og starfsréttindi, að mati stjórnar sjóðsins. Ekki er lánað til starfsnáms sem er launað skv. kjarasamningi umfram grunnframfærslu sbr. gr. 3.1.2."

Svo sem fram kemur í framangreindi grein í úthlutunarreglunum er það stjórn LÍN sem metur hvort sérnám erlendis sé lánshæft eða ekki. Skv. því sem fram hefur komið í málinu frá stjórn LÍN, hefur af hálfu sjóðsins verið litið til gr. 1.2.2. í úthlutunarreglunum við mat á því hvað teljist lánshæft sérnám erlendis, en gr. 1.2.2. fjallar um lánshæft sérnám á Íslandi. Er þetta gert af hálfu sjóðsins til að gæta samræmis í kröfum sem gerðar eru til lánshæfs sérnáms hér á landi og annars staðar.

Jafnvel þó gr. 1.3.2. í úthlutunarreglum LÍN sé orðuð með þeim hætti sem að framan greinir, er að áliti málskotsnefndarinnar ekkert því til fyrirstöðu að LÍN setji sér ákveðnar reglur varðandi mat á því hvað teljist lánshæft sérnám í hinum ýmsu löndum í skilningi greinarinnar, enda séu þær reglur lánþegum ljósar og jafnræðis gætt. Fram hefur komið að forsenda lánveitinga af hálfu LÍN skv. greininni vegna náms í Bandaríkjunum er að viðkomandi skóli hafi fengið viðurkenningu bandarískra menntamálayfirvalda, þ.e. hjá NRAA. Þetta skilyrði kemur hins vegar ekki fram í gr. 1.3.2. í úthlutunarreglum sjóðsins, eins og rétt væri fyrst þetta er ófrávíkjanleg vinnuregla sjóðsins.

Úthlutunarreglur LÍN eiga að vera skýrar og lánþegar verða að geta lesið úr þeim til hvaða atriða litið er við ákvörðun um lánshæfni náms o.fl. Svo sem að framan greinir kemur ekki fram í gr. 1.3.2. að skilyrði lánshæfni sérnáms í Bandaríkjunum sé að umræddur skóli hafi hlotið viðurkenningu NRAA. Af þessum sökum getur stjórn LÍN ekki hafnað lánsumsókn kæranda á þeirri forsendu einni að BDC hafi ekki hlotið slíka viðurkenningu. Verður því að koma til mat á því námi sem kærandi stundar, eðli þess og uppbyggingu svo sem umrædd grein í úthlutunarreglum LÍN býður að gert sé.

Af gögnum málsins þykir málskotsnefndinni ljóst að kærandi stundar nám við metnaðarfullan skóla og að eðli og uppbygging námsins sé með þeim hætti að námið fullnægi skilyrðum í gr. 1.3.2. í úthlutunarreglum LÍN. Ekki verður séð að nefnd grein úthlutunarreglna LÍN veiti sjóðnum heimild til að miða við að sérnám þurfi að vera skipulagt sem sex til átta missera nám til að teljast lánshæft og að fyrsta eða fyrstu tvö misserin séu ólánshæf ef hægt er að leggja stund á námið beint eftir grunnskólapróf.

Með vísan til framanritaðs er hinn kærði úrskurður felldur úr gildi

Úrskurðarorð

Úrskurður stjórnar LÍN frá 9. september 2002 í málinu nr. L-167/02 er felldur úr gildi.