Úrskurður

Ár 2005, fimmtudaginn 1. september, kvað málskotsnefnd Lánasjóðs íslenskra námsmanna upp svohljóðandi úrskurð í málinu nr. L-3/2005:

Kæruefni

Með kæru dags. 18. maí 2005 kærði Einar Páll Tamimi hdl., f.h. skjólstæðings síns úrskurð stjórnar LÍN frá 31. janúar 2005 þar sem stjórnin synjaði beiðni hans um að felld yrði niður tekjutengd afborgun á árinu 2003. Málskotsnefnd ákvað að taka mál kæranda til meðferðar þótt kærufrestur samkvæmt 27. gr. stjórnsýslulaga nr. 37/1993 hefði verið liðinn þegar kært var.

Stjórn LÍN var tilkynnt um kæruna með bréfi dags. 20. maí 2005 og jafnframt gefin kostur á að tjá sig um kæruna. Svarbréf LÍN er dags. 31. maí 2005. Með bréfi dags. 2. júní 2005 var lögmanni kæranda sent afrit af svarbréfi stjórnar LÍN og gefinn kostur á að tjá sig um það. Engar frekari athugasemdir hafa borist frá lögmanni kæranda.

Málsatvik og ágreiningsefni

Málskotsnefnd hefur áður úrskurðað um ágreining kæranda og stjórnar LÍN sbr. úrskurð nefndarinnar frá 27. september 2004 í máli L-9/2004.

Í því máli kom m.a. fram að kærandi var búsettur erlendis og starfaði þar á vegum þarlendrar stofnunar. Tekjur hans vegna þeirra starfa nutu skattfrelsis. Þar sem kærandi skilaði ekki til LÍN upplýsingum um erlendar tekjur sínar á árinu 2002 voru þær áætlaðar til útreiknings tekjutengdri afborgun 1. september 2003. Var í úrskurði málskotsnefndar staðfest heimild LÍN til að áætla útsvarsstofn kæranda þar sem hann hafði ekki skilað staðfestum upplýsingum um tekur sínar á árinu 2002. Ágreiningur málsaðila snýst um það hvort kæranda beri að greiða tekjutengda afborgun vegna umræddra tekna, sem njóta skattfrelsins, en kærandi telur svo ekki vera og krefst þess að málskotsnefnd felli úr gildi synjun stjórnar LÍN á erindi hans um að fella niður tekjutengda afborgun 2003.

Í framhaldi af úrskurði málskotnefndar í máli L-9/2004 sendi lögmaður kæranda bréf dags. 22. nóvember 2004 til LÍN ásamt staðfestu afriti af skattframtali kæranda vegna tekna hans á árinu 2002. LÍN sendi kæranda bréf dags. 23. desember 2004 þar sem segir: Gjalddaginn 1.9.2003 hefur verið endurreiknaður í samræmi við innsent skattframtal. Skuld þín er nú kr. 298.598 og þarf að greiðast innan tveggja vikna frá dagsetningu bréfs þessa, annars má búast við því að hún fari til frekari innheimtu.

Með bréfi dags. 11. janúar sl. hafnaði lögmaður kæranda alfarið útreikningi LÍN og lagalegum forsendum með þeim sömu rökum og fram komu við fyrri meðferð málsins fyrir málskotsnefnd. Stjórn LÍN úrskurðaði 31. janúar sl. á þann veg að afgreiðsla sjóðsins frá 23.desember 2004 var staðfest.

Kærandi véfengir að lagagrundvöllur sé fyrir kröfu LÍN um að hann greiði tekjutengda afborgun af skattfrjálsum tekjum sínum. Bendir hann á að LÍN sé opinber lánasjóður sem lúti stjórnsýslureglum og grundvallarreglum íslenskrar stjórnskipunar. Hver tekjutengd endurgreiðsla teljist til stjórnsýsluákvarðana og byggist fjárhæð slíkrar kröfu ekki aðeins á gagnkvæmum samningi sjóðsins og lántaka heldur að verulegu leyti á beitingu laga og stjórnvaldsfyrirmæla. Samkvæmt 3. mgr. 10. gr. laga nr. 21/1992 um LÍN hafi sjóðurinn heimild til að áætla útsvarsstofn í tvenns konar tilvikum, í fyrsta lagi þegar lánþegi sé ekki skattskyldur á Íslandi af öllum tekjum sínum og þegar slíkar upplýsingar teljast ótrúverðugar. Sé þetta áréttað í grein 7.3. í úthlutunarreglum LÍN þar sem fram komi að sjóðurinn geti ekki áætlað útsvarsstofn liggi tekjuupplýsingar fyrir. Hvorugt skilyrðanna eigi við í máli kæranda þar sem hann hafi nú sent LÍN staðfestar upplýsingar um tekjur sínar á árinu 2002. LÍN hafi því nú allar nauðsynlegar upplýsingar um tekjur kæranda og samkvæmt þeim sé útsvarsstofn kæranda kr. 0 fyrir umrætt tímabil, sbr. 21. gr. l. nr. 4/1995 um tekjustofna sveitarfélaga, sbr. 7. gr. l. nr. 90/2003 um tekju- og eignaskatt.

Kærandi bendir jafnframt á að LÍN sé óheimilt að nota upplýsingar úr skattframtölum um tekjur, sem ekki eru skattskyldar á Íslandi, til að búa til ímyndaðan skattstofn heldur sé hlutverk hans takmarkað við að sannreyna útsvarsstofninn í skilningi 21. gr. laga nr. 4/1995 um tekjustofna sveitarfélaga, sbr. 7. gr. laga nr. 90/2003 um tekjuskatt og eignarskatt. Þar sem tekjur kæranda myndi skýrlega ekki útsvarsstofn sé hann kr. 0 á því tímabili sem um ræðir. Loks telur kærandi ákvörðun LÍN um að krefjast tekjutengdra afborgana vera íþyngjandi stjórnsýsluákvarðanir sem byggja verði á skýrri lagastoð en hún sé ekki fyrir hendi í þessu tilviki. Þau lagaákvæði, sem leggi fjárhagslegar byrðar á borgarana, skuli skýrðar þröngri lögskýringu.

Stjórn LÍN byggir niðurstöðu sína á því að kærandi hafi í framhaldi af úrskurði málskotsnefndar frá 27. september 2004 sent sjóðnum staðfestar upplýsingar um tekjur sínar á árinu 2002 og hafi LÍN endurreiknað tekjutengda afborgun kæranda með gjalddaga 1. september 2003 miðað við framkomnar upplýsingar og tilkynnt kæranda það tafarlaust svo sem áður er rakið. Að öðru leyti vísar stjórn LÍN til 3. mgr. 10. gr. l. nr. 21/1992 um LÍN.

Niðurstaða

Í 8. gr. laga nr. 21/1992 um LÍN er mælt fyrir um endurgreiðslu námslána. Samkvæmt 1. mgr. ákvarðast árleg endurgreiðsla lánþega í tvennu lagi. Skýrlega er mælt fyrir um það að önnur greiðslan skuli vera föst greiðsla, sem innheimt er á fyrri hluta ársins og sé hún óháð tekjum, en hins vegar sé tekjutengsd greiðsla innheimt á seinni hluta ársins og sé hún háð tekjum fyrra árs. Í 3. mgr. 8. gr. kemur fram að viðbótargreiðslan miðast við ákveðinn hundraðshluta af útsvarsstofni ársins á undan endurgreiðsluári og er útreikningum greiðslunnar nánar lýst í næstu málsgreinum.

Um endurgreiðslu lánþega, sem er á endurgreiðslutímanum ekki skattskyldur á Íslandi af öllum tekjum sínum og eignum, er sérákvæði að finna í 3. mgr. 10. gr. laganna. Þar segir: "Sé lánþegi á endurgreiðslutímanum ekki skattskyldur á Íslandi af öllum tekjum sínum og eignum skal honum gefinn kostur á að senda sjóðnum staðfestar upplýsingar um tekjur sínar og yrði hámark árlegrar endurgreiðslu ákveðið í samræmi við það. Geri hann það ekki eða telja verður upplýsingar hans ósennilegar og ekki unnt að sannreyna útsvarsstofn samkvæmt því skal stjórn sjóðsins áætla honum útsvarsstofn til útreiknings árlegrar viðbótargreiðslu. Komi í ljós að áætlun þessi sé röng eiga ákvæði 2. mgr. við."

Með úrskurði málskotsnefndar frá 27. september 2004 í máli L-9/2004 staðfesti nefndin heimild LÍN til að áætla útsvarsstofn kæranda þar sem staðfestar upplýsingar um tekjur hans lágu ekki fyrir. Eftir stendur því ágreiningur málsaðila um það hvort kæranda beri að greiða tekjutengda afborgun af tekjum á árinu 2002 en þær tekjur kæranda nutu skattfrelsis. Ákvæði 8. gr. laga nr. 21/1992 um LÍN kveða með skýrum hætti á um skyldu til endurgreiðslu námslána. Í 6. mgr. 8. gr. er stjórn LÍN hins vegar veitt heimild til að veita undanþágu frá árlegri- og tekjutengdri afborgun námslána og þá aðeins ef til staðar eru tilteknar erfiðar fjárhags- og/eða félagslegar aðstæður hjá lánþega eða fjölskyldu hans. Hvergi er að finna í l. nr. 21/1992 um LÍN heimild til niðurfellingar á tekjutengdri afborgun lánþega með vísan til þess að hann njóti skattfrelsis á launum en slík undanþága yrði að hafa ótvíræða lagastoð. Með vísan til framangreinds er niðurstaða hins kærða úrskurðar staðfest.

Úrskurðarorð

Úrskurður stjórnar LÍN frá 31. janúar 2005 í máli kæranda er staðfestur.