Úrskurður
Ár 2009, fimmtudaginn 15. október, kvað málskotsnefnd Lánasjóðs íslenskra námsmanna upp svohljóðandi úrskurð í málinu nr. L-5/2009.
Kæruefni
Með kæru dags. 2. júní 2009 kærði kærandi úrskurð stjórnar LÍN
frá 4. maí sl. þar sem hafnað var beiðni kæranda um aukalán fyrir námsmenn í
sárri neyð.
Stjórn LÍN var með bréfi dags. 10. júní sl. tilkynnt um
kæruna og jafnframt gefinn kostur á að tjá sig um hana. Svarbréf stjórnar LÍN er
dags. 23. júní sl. Með bréfi dags. 29. júní sl. var kæranda kynnt efni svars
stjórnar LÍN og jafnframt gefinn kostur á að tjá sig um það.
Með
tölvupósti dags. 7. september sl. óskaði málskotsnefndin eftir frekari
upplýsingum frá kæranda. Var óskað eftir að kærandi sendi nefndinni upplýsingar
um breytingar á fjárhagslegum högum sínum haustið 2008. Þá var óskað eftir
yfirliti um eignastöðu fyrir og eftir bankahrunið í október 2008 sem sýna myndu
með skýrum hætti þá röskun sem varð á högum kæranda á þeim tíma. Þá var óskað
eftir upplýsingum um fjárhagslega stöðu kæranda á vorönn 2009. Kæranda bar að
skila inn gögnum fyrir 28. september sl.
Kærandi staðfesti móttöku
tölvupóstsins en ekki hafa borist frekari gögn frá kæranda.
Málsatvik og ágreiningsefni
Kærandi sótti um aukalán fyrir námsmenn í sárri neyð. Kærandi
kveðst vera að sækja um neyðarlán fyrir vorönn 2009 en ekki haustönn 2008, eins
og fram komi í úrskurði LÍN, þar sem hún eigi rétt á námslánum fyrir það
tímabil, þ.e. vorönn 2009. Kærandi kveðst ekki hafa verið metinn aftur hjá LÍN
þrátt fyrir að hafa látið LÍN vita í október að hún hefði dregið sig frá námi.
Þess í stað hafi hún haldið áfram með það mat sem gert var fyrir hana af sjóðnum
í september fyrir haustönn 2008 á vorönn 2009. Því hafi ekki verið tekið tillit
til breyttra efnahagsastæðna og gengisbreytinga í mati fyrir hana á vorönn 2009.
Kærandi stundar iðjuþálfaranám í Kaupmannahöfn. Kærandi kveðst hafa
þurft að taka frí frá námi haustönn 2008 eftir aðeins einn mánuð í námi vegna
persónulegra og andlegra erfiðleika sem komu í kjölfar áfalls sem hún varð fyrir
í sumarbyrjun 2008. Á haustönn hafi hún gengið á yfirdrátt sinn hjá bankanum sem
hún hafði fengið fyrir haustönn 2008. Gengisbreytingar næstu mánuði höfðu áhrif
á ráðstöfunartekjur hennar og yfirdrátturinn fljótt uppurinn. Kveðst kærandi
hafa gert allt hvað hún gat til að draga úr fjárhagslegum útgjöldum og hefur
lagt fram gögn til að sýna fram á það.
Stjórn LÍN hafnaði beiðni kæranda
um aukalán fyrir námsmenn í sárri neyð þar sem hún hvarf frá námi á haustmisseri
2008 og átti því ekki rétt á námslánum fyrir það tímabil. Aukalánin hafi verið
sértæk aðgert sem ríkisstjórnin samþykkti til að koma til móts við námsmenn sem
urður fyrir ófyrirsjáanlegri röskun á stöðu eða högum haustið 2008 vegna
bankahrunsins. Þar sem kærandi hafi ekki verið í námi á þeim tíma var umsókn
hennar hafnað.
Niðurstaða
Vegna þeirra aðstæðna sem upp komu í íslensku efnahagslífi í
október 2008 voru gerðar breytingar á úthlutunarreglum LÍN og sjóðnum heimilað
að veita námsmönnum sérstakt aukalán vegna ófyrirséðra breytinga á fjárhagslegum
högum námsmanns sem hann varð fyrir í kjölfar hruns bankanna. Heimildina er að
finna í gr. 4.9 í úthlutunarreglum LÍN 2008-2009 en þar segir: "Heimilt er að
veita námsmanni aukalán sem samsvarar framfærslu allt að 7 ECTS-einingar fyrir
námsmann á Íslandi og 14 ECTS- einingar fyrir námsmenn erlendis að teknu tilliti
til fjölskyldustærðar verði ófyrirsjáanleg röskun á stöðu og högum námsmanns og
reglur þessar ná ekki til hennar að öðru leyti. Námsmenn þurfa að sækja
sérstaklega um aukalán, en þau eru ætluð þeim sem eru í sárri neyð og verður
hvert tilvik metið af stjórn sjóðsins. Á þetta t.d. við þegar námsmanni verður
vegna alvarlegra veikinda, örorku sinnar, framfærslu barna sinna eða maka eða af
öðrum ástæðum illmögulegt að stunda nám sitt að fullnýttri lánsheimild. Hafa
skal hliðsjón af þeim bótum sem námsmaður fær samkvæmt gildandi
tryggingalöggjöf. Heimilt er skv. þessari grein að veita námsmanni sérstakt lán
vegna aukaferðar ef hann þarf skyndilega að fara heim vegna alvarlegra veikinda
eða andláts í nánustu fjölskyldu".
Fjárhagslegir öruðugleikar
kæranda eru ekki dregnir í efa og gengisbreytingar íslensku krónunnar haustið
2008 öllum kunnar. Hinsvegar voru aukalán til námsmanna vegna breytinga á
fjárhagslegri stöðu námsmanns í kjölfar hruns íslensku bankanna hugsuð fyrir þá
námsmenn sem voru í námi haustönn 2008 og geta rakið fjárhagsleg vandkvæði sín
með beinum hætti til hruns bankanna. Kærandi í máli þessu dró sig úr námi snemma
á haustönn 2008 og gat því þegar af þeirri ástæðu ekki fengið aukalán samkvæmt
framangreindum reglum vegna atburða er gengu yfir íslenskt efnahagslíf þá.
Að áliti málskotsnefndarinnar er ekki heimilt að afgreiða aukalán, á
vorönn 2009, fyrir námsmenn í sárri neyð sem eingöngu er til komin vegna hruns
efnahagskerfisins í október 2008. Fjárhagsleg vandkvæði kæranda í máli þessu
virðast bundin við erfiðleika í tengslum við hrunið og gengislækkunar krónunnar
gagnvart öðrum gjaldmiðlum.
Með vísan til framanritaðs er úrskurður
stjórnar LÍN í máli kæranda staðfestur.
Úrskurðarorð
Úrskurður stjórnar LÍN í máli kæranda frá 4. maí 2009 er staðfestur.