Úrskurður
Ár 2010, þriðjudaginn 23. mars, kvað málskotsnefnd Lánasjóðs íslenskra námsmanna upp svohljóðandi úrskurð í málinu nr. L-4/2010.
Kæruefni
Með kæru dags. 13. janúar sl. kærði kærandi úrskurð stjórnar
LÍN frá 15. október 2009 þar sem hafnað var á ný beiðni kæranda frestun á lokum
skuldabréfs.
Stjórn LÍN var með bréfi dags. 15. janúar sl. tilkynnt um
kæruna og jafnframt gefinn kostur á að tjá sig um hana. Svarbréf stjórnar LÍN er
dags. 28. janúar sl. Með bréfi dags. 4 febrúar sl. var kæranda kynnt efni svars
stjórnar LÍN og jafnframt gefinn kostur á að tjá sig um það. Engar frekari
athugasemdir hafa borist frá kæranda.
Málsatvik og ágreiningsefni
Málskotsnefnd úrskurðaði í máli kæranda þann 17. september sl.
þar sem nefndin felldi úr gildi ákvörðun stjórnar dags. 5. mars 2009. Stjórn LÍN
úrskurðaði í máli kæranda að nýju þann 15. október sl. og staðfesti fyrri
úrskurð sinn og synjaði erindi kæranda um frestun á lokun skuldabréfs. Kærandi
kærði þann úrskurð þann 13. janúar 2010.
Um málavexti vísast til
úrskurðar málskotsefndar nr. L. 8/2009 en þar segir:
"Kærandi óskar
eftir frestun á lokun skuldabréfs. Kærandi kveðst hafa með bréfi dags. 5.
febrúar 2008 verið tilkynnt um frágang skuldabréfs vegna láns hennar. Þegar
bréfið hafi borist kæranda hafi umboðsmaður hennar sett sig í samband við
starfsfólk sjóðsins og henni þá tjáð í tölvupósti að unnt væri að sækja um
frestun á lokun skuldabréfs. Þann tölvupóst hafi hún framsent til kæranda sama
dag. Síðar þann sama dags. 12. febrúar sl., hafi kærandi sent fyrirspurn á LÍN.
Þar hafi hún greint frá högum sínum, að til hefði staðið að hún útskrifaðist
vorið 2009, en vegna barneignaleyfis myndi það frestast til næstkomandi áramóta,
2009-2010. Starfsmaður LÍN hafi þá sent henni umsóknareyðublað um frestun á
lokun skuldabréfs í viðhengi á pdf-formi. Þann 13. febrúar sl. hafi kærandi
póstlagt umsókn um frestun á lokun skuldabréfs samkvæmt eyðublaði sem henni
hafði verið sent frá sjóðnum. Þann 18. febrúar barst kæranda bréf frá LÍN, dags.
16. febrúar sl. þar sem tilkynnt var að umrætt skuldabréf hefði verið fært til
innheimtu. Kærandi hafi þá strax haft samband við lánasjóðinn og staðfesti
starfsmaður sjóðsins að beiðni hennar um frestun á lokum skuldabréfs hefði
borist sjóðnum en að beiðnin hefði borist of seint. Hún fékk þá þær
leiðbeiningar að hún gæti sótt um undanþágu frá umsóknarfresti um lokun
skuldabréfs með erindi til stjórnar sjóðsins. Í framhaldi af þeim samskiptum
sendi kærandi stjórn sjóðsins erindi ásamt rökstuðningi og fylgigögnum með
tölvupósti þann 19. febrúar sl.
Kærandi áréttar að henni varð fyrst
kunnugt um að komið væri að því að sækja um undanþágu á lokun skuldabréfs í
byrjun febrúar sl. Henni hafi ekki borist bréf frá sjóðnum þar sem tilkynnt var
um þá ákvörðun sjóðsins að loka skuldabréfi hennar og frestur veittur til 10.
nóvember sl. til að sækja um breytingu á lokun skuldabréfs. Það hafi fyrst með
úrskurði stjórnar LÍN, dags. 5. mars sl. að kæranda hafi verið kunnugt um
tilvist bréfs sjóðsins frá 8. október sl. þar sem nefndur frestur er gefinn.
Aldrei hafi verið vísað til umrædds bréfs í samskiptum kæranda við sjóðinn.
Kærandi lauk prófum í maí 2007 og skilaði fullum námsárangri skólaárið
2006-07. Hún eignaðist barn þann 10. september 2007 og var því ekki unnt að
stunda nám á haustönn 2007. Hún lauk því í raun engum ECTS einingum í desember
2007 en samkvæmt heimildarákvæði 2.4.4. í úthlutunarreglum LÍN er heimilt að
bæta 15 ECTS einingum við árangur námsmanns þegar lán til námsmanns er reiknað,
eignist námsmaður barn á námstíma. Námsönnina janúar - maí 2008 lauk kærandi 24
ECTS einingum. Ljóst sé að teknu tilliti til undanþágu skv. grein 2.4.4. teljist
kærandi hafa lokið 39 ECTS einingum skólaárið 2007-2008. Hún hefði því átt rétt
á námslánum vegna skólaársins sbr. gr. 2.2. í úthlutunarreglum sjóðsins og
teljist þar með hafa uppfyllt það skilyrði að hafa lokið lánshæfum árangri næsta
ár eftir að hún þáði síðast aðstoð eins og áskilið sé í gr. 2.5.2. í
úthlutunarreglum LÍN.
Stjórn LÍN hafnaði beiðni kæranda um frestun á
lokun skuldabréfs þar sem beiðni þess efnis barst sjóðnum of seint. Í gr. 2.5. í
úthlutunarreglum LÍN kemur meðal annars fram að heimilt sé að fresta lokun
skuldabréfs. Námsmaður skal þá sækja sérstaklega um frestunina. Sömu reglur
gilda um frestun á lokun skuldabréfs eins og gilda um lánsumsókn og
námsframvindu, sbr. II. Kafli Námsframvinda og gr. 5.1. Í bréfi dags. 8.
október hafi kæranda verið tilkynnt um að að skuldabréfi hennar yrði lokað og
var henni jafnframt veittur frestur til 10. nóvember sl. til að sækja um
breytingu á því. Kærandi vilji ekki kannast við að hafa fengið það bréf. Þegar
kærandi hafi fengið tilkynningu um frágang skuldabréfs senda 5. febrúar sl. hafi
móðir hennar haft samband við sjóðinn símleiðis. Ráðgjafinn sem ræddi við hana
hafi upplýst hana um áður nefnt bréf sem sent hafi verið 8. október sl. og sagt
henni jafnframt að það væri of seint að sækja um frest á lokun skuldabréfs.
Móðir kæranda hafi þá orðið ósátt við þau svör og henni þá bent á að hún gæti
fyllt út umsókn um frestun og sent hana ásamt heildaryfirliti yfir námsárangur
með erindi til stjórnar. Umsókn kæranda um frest á lokun skuldabréfs vegna
lánshæfs náms og erindi til stjórnar hafi borist sjóðnum 19. febrúar sl."
Kærandi fer þess á leit við úrskurðarnefnd að nefndin breyti ákvörðun
stjórnar LÍN frá 10. október sl. með þeim hætti að kæranda verði veitt heimild
til frestunar á lokun skuldabréfs. Til vara er þess krafist að ákvörðun stjórnar
LÍN frá 10. október sl. verði felld úr gildi og ný ákvörðun tekin í hennar stað
sbr. 2. gr. reglugerðar um starfsreglur málskotsnefndar, um starfsreglur
málskotsnefndar LÍN.
Kærandi bendir á að úrskurður stjórnar LÍN virðist
m.a. vera byggður á því að bréf það sem námsmanni sé sent þegar honum sé
tilkynnt um lokun skuldabréfs sé næstum þýðingarlaust, þar sem einvörðungu sé um
áminningu að ræða. Því virðist mega skilja orðalag úrskurðarins sem svo að litlu
breyti því hvort námsmanni berist slík tilkynning í hendur eða ekki. Á þetta
fallist kærandi ekki. Tilkynning sem send sé námsmönnum um fyrirhugaða lokun
skuldabréfs þeirra þegar svo standi á, og jafnframt upplýsingar um frestun sem
heimilt sé að veita að tilteknum skilyrðum uppfylltum sé afar mikilsverð, einkum
þar sem tilvitnuð ákvæði reglna LÍN um lánsumsókn og námsframvindu verði að
telja fremur óaðgengileg, öðrum en löglærðum. Sem kunnugt sé hafi sú tilkynning
aldrei borist kæranda og því ekki orðið henni að gagni. Að mati kæranda verði
því, eins og hér sé ástatt, að taka tillit til þeirra sérstöku atvika sem uppi
hafa verið í þessu tilviki og fallast á beiðni hennar um frestun á lokun
skuldabréfs hennar hjá sjóðnum.
Stjórn LÍN synjaði erindi kæranda um
frestun á lokun skuldabréfs. Í úrskurði stjórnar kemur fram að kærandi hafi
stundað lánshæft nám á námsárinu 2007-2008 án þess að sækja um námslán en skv.
reglu 2.5.2. beri námsmanni að tilkynna það til sjóðsins innan auglýsts
umsóknarfrests námsársins ef hann óskar eftir að lokunardegi skuldabréfs verði
frestað. Umsóknarfrestur vegna náms á haustmisseri 2007 var 30. september 2007
og 31. janúar 2008 vegna vormisseris 2008. Með bréfi sjóðsins dags. 8. október
2008 hafi kærandi verið upplýst um að til stæði að loka skuldabréfi hennar en
henni veittur lokafrestur til 10. nóvember 2008 til að sækja um breytingu á
lokun skuldabréfsins að því tilskyldu að hún hefði stundað lánshæft nám án
námslána eftir námsárið 2006-2007. Hér hafið því aðeins verið um áminningu að
ræða. Kærandi hafi ekki haft samband við sjóðinn fyrr en í febrúar 2009 eða
löngu eftir að framangreindur lokafrestur hafi runnið út.
Stjórn LÍN er
ekki sammála túlkun úrskurðarnefndar frá 17. september 2009 um að ekki sé að
finna ákvæði um þann tímaramma sem námsmanni er gefinn til að sækja um frestun á
lokun skuldabréfs heldur sé sá frestur eingöngu tilgreindur í bréfi sem
námsmaður fær þegar honum er tilkynnt um lokun skuldabréfs. Skýrt sé kveðið á um
í grein 2.5.2. að ,,námsmaður skal þá sækja sérstaklega um frestunina og eftir
því sem við á gilda sömu reglur um frestun á lokun skuldabréfs eins og gilda um
lánsumsókn og námsframvindu, sbr. II. Kafli Námsframvinda og gr. 5.1.". Enn
fremur bendir stjórn LÍN á fyrri úrskurði málskotsnefndar þar sem umrætt verklag
hafi verið staðfest og nefnir í því sambandi mál 4/2009 og 19/2007.
Niðurstaða
Í tilfelli kæranda eiga úthlutunarreglur LÍN árið 2007-2008
við. Í grein 2.5.1. segir að námslok teljast við lok þess misseris þegar
námsmaður hættir að fá lán. Kærandi þáði síðast lán vorönn 2007. Þá segir í gr.
2.5.2 um frestun námsloka: ,"Stundi lánþegi lánshæft nám án þess að sækja um
lán frá sjóðnum er heimilt að fresta námslokum. Námsmaður skal þá sækja
sérstaklega um frestunina. Eftir því sem við á skulu reglur um námsaðstoð gilda
um þá umsókn, s.s. hvað varðar umsóknarfrest, gildistíma umsóknar, námslengd,
sbr. gr. 2.2.1. og grein 2.4., upplýsingar um tekjur og námsárangur".
Óumdeilt er að kærandi stundaði lánshæft nám haustið 2008 án þess að
sækja um lán frá sjóðnum og uppfyllir því þau skilyrði sem heimila frestun á
lokun skuldabréfs.
Framangreint ákvæði 2.5.2. vísar til reglna um umsókn
námslána. Í gr. 5.1.2. um umsóknir og gildistíma segir: ,"Sækja skal
sérstaklega um námslán fyrir hvert aðstoðaðarár. Hver umsókn gildir til loka
misseris. Umsókn verður að hafa borist áður en lánshæfur námstími hefst. Sjóðnum
er þó heimilt að miða við upphaf misseris hafi umsókn borist fyrir: 30.
september vegna aðstoðar til áramóta; 31. janúar vegna aðstoðar eftir áramót
fram að sumri; 31. maí vegna sumarlána. Framhaldsumsóknir, þ.e. umsóknir frá
námsmönnum sem fengu lán á námsárinu 2006-2007, gilda frá upphafi námsársins
berist þær fyrir 31. janúar".
LÍN sendi kæranda bréf dags. 8.
október 2008 þar sem lokun skuldabréfs var tilkynnt. Í bréfinu er dagsetning
lokunar tilgreind og fyrsti endurgreiðsludagur nefndur. Þá er greint frá því að
frestur til að óska breytinga á lokun skuldabréfsins sé í síðasta lagi 10.
nóvember 2008. Kærandi kveðst aldrei hafa fengið umrætt bréf.
Eins og
fram kemur í fyrri úrskurði málskotsnefndar fékk kærandi tilkynningu um frágang
skuldabréfs dags. 5. febrúar 2009. Skv. grein 7.1.3. í úthlutunarreglum LÍN skal
lántakanda sent bréf með sundurliðuðum upplýsingum um greiðslur sem tilheyra
skuldabréfinu. Honum skal jafnframt tilkynnt um dagsetningu námsloka og hvenær
vextir fara að reiknast af skuldabréfinu. Hálfsmánaðar frestur skal gefinn til
að gera athugasemdir. Að þeim tíma liðnum er heimilt að fylla skuldabréfið út.
Móðir kæranda hafði samband við sjóðinn um leið og það bréf barst henni og var
sent eyðublað um frestun á lokun skuldabréfs á tölvutæku formi þann 12. febrúar.
Kærandi brást við án tafar og 13. febrúar sendi hún LÍN umsókn um frestun á
lokun skuldabréfs.
Ákvæði 2.5.2. vísar til kafla í úthlutunarreglunum
sem fjallar um umsókn um námslán. Framangreint ákvæði tilgreinir þrjár
mismunandi dagsetningar, eftir því hvenær tíma árs námsmaður óskar láns. Verður
að telja að ákvæðið sé villandi og óskýrt þegar kemur að því að átta sig á því
hvaða dagsetning á við hverju sinni ætli lánþegi að óska eftir frestun á lokun
skuldabréfs. Verður kærandi að njóta vafans vegna þessa.
Ekki er á það
fallist að úrskurðarnefnd LÍN hafi áður samþykkt umrædda framkvæmd enda eru mál
þau sem stjórn LÍN vísar til ólík tilfelli kæranda. Í þeim tilfellum var ljóst
að lánþegi hafði fengið bréf frá sjóðnum þar sem frestur til að sækja um frestun
á lokun skuldabréf var tilgreindur. Hafi námsmaður fengið upplýsingar um þann
frest sem lánasjóðurinn veitir til að óska frestunar á lokun skuldabréfs, er
ekki að finna undanþágu frá þeim fresti í reglunum. Hafi námsmaður hinsvegar
ekki fengið upplýsingar um frestinn með skýrum hætti eins og í tilfelli kæranda
verður að taka tillit til þess við úrlausn málsins.
Með vísan til
framanritaðs og þeirra gagna sem kærandi hefur lagt fram máli sínu til
stuðnings, þ.m.t. samskipta kæranda við LÍN, er úrskurður stjórnar LÍN frá 15.
janúar sl. í máli kæranda felldur úr gildi og lánþega veitt heimild til
frestunar á lokun skuldabréfs.
Úrskurðarorð
Úrskurður stjórnar LÍN í máli kæranda frá 15. janúar 2010 er felldur úr gildi og kæranda veitt heimild til frestunar á lokun skuldabréfs nr. R-xxxxxx.