Úrskurður

Ár 2013, miðvikudaginn 28. ágúst, kvað málskotsnefnd Lánasjóðs íslenskra námsmanna upp svohljóðandi úrskurð í málinu nr. L-7/2013:

Kæruefni

Með kæru dagsettri 3. mars 2013 kærði kærandi úrskurð stjórnar Lánasjóðs íslenskra námsmanna (LÍN) frá 4. desember 2012 um að henni bæri að endurgreiða ofgreitt námslán sem henni var veitt á skólaárinu 2009-2010. Stjórn LÍN var tilkynnt um kæruna með bréfi dagsettu þann 4. mars 2013 og jafnframt gefinn kostur á að tjá sig um hana. Stjórn LÍN sendi málskostnefnd athugasemdir við kæruna með bréfi dagsettu 22. mars 2013 og var afrit þess sent kæranda með bréfi 2. apríl 2013, en þar var kæranda jafnframt gefinn 4 vikna frestur til að koma að frekari sjónarmiðum sínum. Jafnframt aflaði málskotsnefnd viðbótargagna frá stjórn LÍN varðandi samskipti sjóðsins við Háskólann á Bifröst vegna málsins. Var afrit þeirra sent kæranda með bréfi þann 4. júlí 2013 og henni gefinn kostur á að tjá sig um þau. Ekki bárust frekari athugasemdir frá kæranda.

Málsatvik og ágreiningsefni

Kærandi stundaði nám við Háskólann á Bifröst veturinn 2009-2010 og lauk 24 einingum á vorönn og 15 á sumarönn.. Kærandi átti því allt að 30 ECTS eininga lánsrétt samkvæmt grein 2.2 í úthlutunarreglum LÍN vegna 2009-2010. Kærandi náði hins vegar ekki að ljúka þeim 40 einingum sem þurfti til þess að eiga rétt á frekara námsláni á námsárinu, samkvæmt grein 2.2 í úthlutunarreglum LÍN. Þegar kærandi sá fram á að hún myndi ekki ná 40 eininga lágmarkinu leitaði hún til starfsmanna háskólans og mun sá starfsmaður sem hafði umsjón með samskiptum við LÍN hafa ákveðið að heimila kæranda tilflutning á einingum milli anna. Um var að ræða í fyrsta lagi tilflutning á 6 eininga námskeiði í skaðabótarétti sem kærandi lauk á sumarönn 2010 sem viðkomandi starfsmaður færði yfir á vorönn 2010. Í öðru lagi færði viðkomandi starfsmaður 6 ECTS einingar sem kærandi lauk á haustönn 2010 yfir á sumarönn 2010. Í gögnum þeim sem háskólinn sendi LÍN kom því ranglega fram að kærandi hefði lokið 45 einingum samtals á vor og sumarönn 2010. Í yfirlitinu vegna sumarannar 2010 kemur fram eftirfarandi skráning: 912. 6.0 MFLN S L S. Vegna þessa fékk kærandi á árinu 2010 skólagjaldalán að fjárhæð kr. 172.000 vegna sumarannar 2010 og hærra framfærslulán, eða sem nam kr. 15.890. Kom síðar fram í skýringum skólans til LÍN að um væri að ræða áfanga í nemendabókhaldi skólans sem hefði verið stofnaður af starfsmanni í þeirri trú að skólanum væri heimilt að millifæra einingar. Kom því fram í nemendabókhaldi að áfanginn héti "Millifært milli anna vegna LÍN" og "Staðið 27.10.2010". Með bréfi dagsettu 27. september 2012 tilkynnti LÍN kæranda að hún hefði fengið ofgreidd lán sem henni bæri að endurgreiða. Var kæranda gefinn kostur á andmælum. Sendi kærandi athugasemdir sínar til LÍN með bréfi dagsettu 15. október 2012. Þann 4. desember 2012 tók stjórn LÍN síðan ákvörðun um að kæranda bæri að endurgreiða umrædd námslán. Þann 3. janúar 2013 fór kærandi þess á leit við stjórn LÍN að henni yrði heimilað að greiða lánið á lengri tíma. Hafi hún ekki tök á að endurgreiða á 15 mánuðum eins og henni standi til boða þar sem hún sé atvinnulaus og á atvinnuleysisbótum. Stjórn LÍN úrskurðaði þann 28. janúar 2013 að endurgreiðsla skyldi miðast við 20 mánuði, sbr. heimild í grein 5.7.1 í úthlutunarreglum LÍN.

Sjónarmið kæranda.

Í kæru sinni til málskotsnefndar rekur kærandi samskipti sín við starfsmann Háskólans á Bifröst sem hún kveður hafa sagt sér að heimilt væri að færa einingar milli anna. Hafi það verið niðurstaðan að starfsmaður myndi færa til einingar frá sumarönn yfir á vorönn og frá haustönn yfir á sumarönn í því skyni að kærandi gæti sýnt LÍN fram á tilskilinn fjölda eininga. Í kærunni kemur einnig fram sú afstaða kæranda að hún telji úthlutunarreglur LÍN heimila slíkan tilflutning og vísar í því skyni í grein 2.1 þar sem segir að námsmanni sem ljúki fleiri en 60 ECTS einingum á sama námsferli sé heimilt að nýta þær til frekara náms innan ársins eða flytja þær á síðari námsár í sama námsferli. Þá komi hvergi fram að mati kæranda að það sé eingögnu á ábyrgð lánasjóðsins að dreifa slíkum einingum. Vísar kærandi til þess að í ljósi þess að skólar sjái um að senda inn upplýsingar um einingar og námsframvindu megi draga þá ályktun að skóla sé heimilt að dreifa ECTS einingum og skila inn árangri innan þess ramma. Kveður kærandi það bæði íþyngjandi og ósanngjarnt að hún þurfi að bera hallann af óljóst orðuðu ákvæði úthlutunarreglna LÍN. Sérstaklega eigi þetta við þegar haft sé í huga að kærandi hafi leitað leiðbeininga hjá starfsmanni skólans og hafi staðið í góðri trú um heimilt væri að millifæra einingar með þessum hætti. Vísar kærandi til þess að ákvæði úthlutunarreglnanna sé óljóst orðað og þar sem um einhliða samningsskilmála sé að ræða beri sá aðili sem setur viðkomandi skilmála hallann af óljósu orðalagi þeirra. Kærandi hafnar því alfarið að hafa veitt LÍN vísvitandi rangar upplýsingar. Fer kærandi þess á leit að ákvörðun stjórnar LÍN verði ógilt.

Í varakröfu vísar kærandi til greinar 5.7.1 í úthlutunarreglum LÍN um að námsmönnum er fái ofgreidd lán skuli heimilað að greiða námslánið með sérstöku skuldabréfi. Ítrekar kærandi að hún hafi verið í góðri trú þegar umrædd námslán hafi verið greidd. Með vísan til meðalhófsreglu stjórnsýsluréttarins fer hún þess á leit að slíkt skuldabréf verði opnað samtímis öðrum námslánum í mars 2014. Um heimild stjórnar LÍN til slíkra samninga vísar kærandi til greinar 5.2.2 í úthlutunarreglum LÍN.

Sjónarmið stjórnar LÍN.

Stjórn LÍN fer fram á að úrskurður hennar frá 4. desember 2012 verði staðfestur. Í athugasemdum stjórnar LÍN segir að kærandi hafi fengið ofgreidd námslán á árinu 2010 um kr. 195.000 og kr. 522.182. Um mitt ár 2012 hafi komið í ljós að Háskólinn á Bifröst hafi sent rangar upplýsingar um námsárangur kæranda. Hafi hinar röngu upplýsingar borið með sér að kærandi hefði lokið 45 ECTS einingum í stað 39 ECTS eininga á skólaárinu 2009-2010. Námsmaður eigi aðeins rétt á námslánum í samræmi við þann árangur sem hann hafi sýnt fram á. Bendir stjórn LÍN á að ef námsmaður ljúki fleiri en 60 einingum sé honum heimilt samkvæmt grein 2.4.1 í úthlutunarreglunum að nýta umframeiningarnar innan ársins eða flytja þær á síðari námsár í sama námsferli. Engin heimild sé til þess að flytja einingar yfir á fyrra námsár líkt og gerst hafi í tilviki kæranda, þ.e. aftur í tímann frá haustönn 2010 á sumarönn 2010. Þá hafi hvorki nemendur né skóli slíka heimild heldur sé það sjóðsins að taka ákvörðun um lánsrétt í hverju tilviki fyrir sig. Stjórn LÍN fer þess á leit að varakröfu kæranda verði synjað þar sem ekki hafi verið tekin efnisleg ákvörðun um hana hjá stjórn LÍN. Tekur stjórn LÍN fram að kærandi hafi sent beiðni til stjórnar LÍN þann 3. janúar 2013 um lengri endurgreiðslutíma en 15 mánuði á skuldabréfi sínu vegna ofgreiðslunnar. Hafi stjórnin fallist á það í úrskurði sínum frá 24. janúar 2013 að umrætt skuldabréf yrði til 20 mánaða.

Niðurstaða

Í úthlutunarreglum LÍN 2009-2010 grein 2.1.1 - Sumartími - segir eftirfarandi:

Nám á sumarönn tilheyrir undangengnu námsári. Ljúki námsmaður einingum umfram 60 ECTS einingar á námsári, þá þarf námsmaður að óska sérstaklega eftir viðbótarláni fyrir þeim einingum. Aldrei er þó lánað fyrir fleiri en 80 ECTS einingum á hverju námsári. Til að eiga rétt á sérstöku skólagjaldaláni á sumarönn þarf námsmaður að ljúka a.m.k. 75 einingum á námsárinu, sbr. gr. 4.8. Námsmaður sem fær lánað fyrir fleiri en 60 ECTS einingum á skólaárinu telst hafa fengið aðstoð sjóðsins í 1,25 aðstoðarár.

Í 1. mgr. greinar 2.1 segir eftirfarandi um tilflutning eininga:

Almennt telst námsmaður í fullu námi ljúki hann 60 ECTS einingum eða ígildi þeirra á skólaári í einum námsferli (ECTS stendur fyrir European Credit Transfer and Accumulation System“). Námsmaður sem lýkur fleiri en 60 ECTS einingum á námsárinu í sama námsferli á rétt á að nýta sér þær til frekara náms innan ársins, allt að 80 ECTS-einingum, eða flytja þær á síðari námsár í sama námsferli. Nýr námsferill hefst skipti námsmaður um skóla námsgrein eða námsárangur.

Kærandi lauk 74 einingum á skólaárinu 2009-2010 og átti því ekki rétt á námsláni vegna sumarannar 2009-2010. Samkvæmt úthlutunarreglum LÍN grein 5.2 er útborgun námslána háð því skilyrði að námsmaður hafi lagt fram gögn um námsárangur sinn, tekjuáætlun og skattframtal og aðrar þær upplýsingar sem máli skipta. Í framkvæmd hafa þó skólar, a.m.k. á Íslandi, sent upplýsingar um námsárangur beint til LÍN. Eins og fram hefur komið í fyrri úrskurðum málskotsnefndar er það þó endanlega á ábyrgð námsmanns að sjá til þess að allar upplýsingar um námsárangur séu sendar tímanlega til sjóðsins. Í þessu felst að gögn um námsárangur verða að bera það með sér með skýrum hætti á hvaða önn ECTS einingum er lokið. Að mati málskotsnefndar er ennfremur ekkert sem gefur til kynna í úthlutunarreglum LÍN eða öðrum reglum er um sjóðinn gilda að námsmönnum eða skólum sé heimilt að millifæra einingar á milli anna eða námsára áður en upplýsingar um námsárangur eru sendar LÍN, eða senda upplýsingar með þeim hætti að ekki verður gjörla séð hver eiginlegur námsárangur nemanda á hverri önn hefur verið. Eins og fram kemur í gögnum málsins hafði kærandi einungis lokið 74 einingum á vorönn 2010 en ekki 75 eins og yfirlitið gaf til kynna. Sendi því Háskólinn á Bifröst rangar upplýsingar um námsárangur kæranda sem gaf til kynna að kærandi hefði lokið fleiri einingum á námsárinu 2009-2010 en hún lauk í raun og veru. Lánasjóður íslenskra námsmanna er stjórnvald sem falið er með lögum að veita námsmönnum námslán að uppfylltum skilyrðum laganna og öðrum þeim reglum sem um sjóðinn gilda. Það er alfarið á ábyrgð LÍN og stjórnar LÍN að kveða á um lánsrétt umsækjenda og ekkert í úthlutunarreglum eða öðrum reglum er um sjóðinn gilda styður þá útskýringu kæranda að henni eða Háskólanum á Bifröst sé heimilt að senda upplýsingar um námsárangur hennar með þeim hætti sem gert var í umræddu máli. Þá verður ekki séð að kæranda hafi átt rétt á því að færa umræddar einingar milli anna með þeim hætti sem gert var tilviki hennar, þ.e. frá haustönn yfir á vorönn 2010. Er það því niðurstaða málskotsnefndar að kærandi hafi fengið ofgreitt námslán vegna skólaársins 2009-2010 eins og lýst er í úrskurði stjórnar LÍN í máli hennar. Að mati málskotsnefndar hefði kærandi með réttu átt að leita til LÍN þegar hún leitaði úrræða vegna þess að eina ECTS einingu vantaði uppá vegna sumarláns 2010. Eins og áður greinir eru úthlutunareglurnar er skýrar hvað varðar tilflutning á einingum. Getur kærandi ekki borið fyrir sig misskilning eða vanþekkingu á úthlutunarreglum eða rangar upplýsingar Háskólans á Bifröst í þessum efnum. Ber því kæranda að endurgreiða hið ofgreidda námslán í samræmi við ákvæði úthlutunarreglna LÍN. Kæranda hefur verið gert að endurgreiða námslán sitt í samræmi við þau kjör sem lýst er í grein 5.7 í úthlutunarreglum LÍN. Í beiðni sinni til stjórnar LÍN þann 3. janúar 2013 fór kærandi þess á leit að fá lengri greiðslutíma en 15 mánuði. Féllst stjórn LÍN á að heimila lengri endurgreiðslutíma, eða 20 mánuði. Kærandi hefur nú farið þess á leit að henni verði heimilað að endurgreiða hina ofgreiddu fjárhæð með hefðbundnu innheimtuferli námslána er hefjist á árinu 2014. Um er að ræða beiðni um undanþágu frá ákvæðum úthlutunarreglnanna sem ekki var tekin afstaða til í ákvörðun stjórnar LÍN í máli kæranda. Er því þessum lið kærunnar vísað frá málskotsnefnd og kæranda bent á að beina erindi sínu hvað þetta varðar til stjórnar LÍN. Með vísan til ofanritaðs er það niðurstaða málskotsnefndar að staðfesta beri úrskurð stjórnar LÍN í máli kæranda.

Úrskurðarorð

Hinn kærði úrskurður frá 4. desember 2012 í máli kæranda er staðfestur.