Úrskurður

Ár 2014, miðvikudaginn 1. október, kvað málskotsnefnd Lánasjóðs íslenskra námsmanna upp svohljóðandi úrskurð í málinu nr. L-11/2014:

Kæruefni

Með kæru dagsettri 3. júní 2014 kærði kærandi ákvörðun stjórnar Lánasjóðs íslenskra námsmanna (LÍN) frá 6. mars 2014 þar sem synjað var beiðni kæranda um frestun á innheimtu vanskila og frestun afborgana á grundvelli veikinda og atvinnuleysis Málskotsnefnd tilkynnti stjórn LÍN um kæruna með bréfi dagsettu 3. júní 2014 og gaf henni kost á að tjá sig um hana. Kæranda var sent afrit bréfsins sama dag. Athugasemdir stjórnar LÍN vegna kærunnar voru settar fram í bréfi dagsettu 25. júní 2014 og var afrit þess sent kæranda með bréfi 27. sama mánaðar, en þar var kæranda jafnframt gefinn 4 vikna frestur til að koma að frekari sjónarmiðum sínum. Engar athugasemdir bárust frá kæranda. Með tölvupósti 2. september 2014 óskaði málskotsnefnd frekari gagna frá LÍN um skuld kæranda. Gögn bárust frá LÍN 3. sama mánaðar.. Málskotsnefnd óskaði frekari gagna um skuld kæranda og innheimtuaðgerðir gagnvart honum með bréfi dagsettu 9. september 2014. Umbeðnar upplýsingar bárust með bréfi dagsettu 17. sama mánaðar.

Málsatvik og ágreiningsefni

Kærandi er skuldari að námslánum hjá LÍN bæði svokölluðum S og R lánum. S-lán kæranda er ekki enn komið til innheimtu hjá LÍN. R-lán kæranda hefur verið í vanskilum frá árinu 2007 og var í júní það ár sent í löginnheimtu. Greiddi kærandi inná lánið um tíma en það var síðan gjaldfellt 15. október 2012 vegna vanskila hans. Stefna vegna skuldarinnar var gefin út 15. febrúar 2013 og málið dómtekið 16. apríl 2013. Stefnan var árituð og aðfararbeiðni send sýslumanni 25. júní 2013. Þann 1. júlí 2013 var gert árangurslaust fjárnám hjá kæranda. Kærandi sendi beiðni til stjórnar LÍN 20. febrúar 2014 þar sem hann fór þess á leit að afborgunum og innheimtu yrði frestað vegna veikinda hans og atvinnuleysis undanfarin ár. Kom fram af hálfu kæranda að beiðni um frestun væri ekki að öllu leyti beint til innheimtuaðila þar sem forsendur beiðni hans byggðu á persónulegum upplýsingum og sjúkrasögu, enda væri LÍN eigandi námslánanna. Stjórn LÍN synjaði beiðni hans með ákvörðun dagsettri 6. mars 2014. Var í ákvörðun stjórnar LÍN vísað til greinar 7.9 í úthlutunarreglum sjóðsins fyrir árið 2013-2014 og beiðni kæranda um að semja beint við sjóðinn synjað. Var honum bent á að semja beint við innheimtufyrirtækið um vanskil sín.

Sjónarmið kæranda.

Til stuðnings beiðni sinni um frestun afborgana og innheimtu vísar kærandi til 12. og 13. gr. reglugerðar um Lánasjóð íslenskra námsmanna nr. 478/2011. Kærandi lýsir því að hann hafi átt við veikindi að stríða og atvinnuleysi samfara því síðan á árinu 2011. Vegna mikillar óvissu um bata hafi starfsgeta hans verið breytileg, frá 0% til 35%. Hafi hann verið á sjúkrahúsi fyrri hluta árs 2013, haft takmarkaða starfsgetu eftir það og endurhæfingartímabil hafi verið frá október 2013 til janúar 2014. Kærandi hefur lagt fram læknisvottorð sem staðfesta óvinnufærni hans frá maí 2011 til október 2011 og frá október 2013 til apríl 2014. Kærandi hafi 90% starfsgetu frá og með apríl 2014 enskert starfsgeta takmarki aðgang hans að vinnu þar sem oftast sé gert ráð fyrir 100% starfshlutfalli. Meðfylgjandi kærunni sendir kærandi skattframtal þar sem fram kemur að tekjur hans á árinu 2012 hafi verið tæpar 1,8 milljónir kr.

Sjónarmið stjórnar LÍN.

Stjórn LÍN fer fram á að ákvörðun hennar frá 6. mars 2014 verði staðfest. Stjórn LÍN kveður kæranda hafa verið í vanskilum við sjóðinn síðan 2007. Lán hans hafi verið gjaldfellt 15. október 2012 og hafi skuldin verið send í löginnheimtu það ár. Innheimtumál gegn skuldara hafi verið dómtekið í apríl 2013, stefnan hafi verið árituð og 1. júlí 2013 hafi verið gert árangurslaust fjárnám hjá skuldara. Stjórn LÍN vísar til greinar 7.9 í úthlutunarreglum LÍN fyrir árið 2013-2014 en þar komi fram að ef krafa fer í vanskil sé hún send til innheimtu lögmanna. Þegar svo standi á fari nýjar kröfur einnig í innheimtu hjá lögmönnum. Þegar afborgun sé í lögmannsinnheimtu beri lánþega að semja um skuld sína við lögmenn beint án milligöngu sjóðsins. Með vísan til þessarar reglu hafi beiðni kæranda um frestun á vanskilum og innheimtu verið synjað. Því beri að staðfesta ákvörðun stjórnar.

Niðurstaða

Í erindi kæranda til stjórnar LÍN óskaði hann eftir frestun afborgana og frestun innheimtu vanskila með vísan til þess að hann hefði ekki neina greiðslugetu sökum veikinda og atvinnuleysis. Í kæru sinni til málskotsnefndar vísar kærandi einnig til 12. og 13. gr. reglugerðar um LÍN. Samkvæmt 6. mgr. 8. gr. laga nr. 21/1992 er sjóðsstjórn heimilt að veita undanþágu frá afborgun námslána ef lánshæft nám, atvinnuleysi, óvinnufærni vegna veikinda, þungunar eða umönnunar barna eða aðrar sambærilegar ástæður valda verulegum fjárhagsörðugleikum hjá lánþega. Í seinni málslið 7. mgr. 8. gr. laganna kemur fram að umsókn skuli berast sjóðnum „eigi síðar en 60 dögum eftir gjalddaga afborgunar.“ Framangreind ákvæði eru nánar útfærð í 12. og 13. gr. reglugerðar um LÍN sem kærandi hefur vísað til. Eru ákvæðin svohljóðandi:

"12. gr. Nú gefur tekjustofn ekki rétta mynd af fjárhag lánþega á endurgreiðsluári, vegna skyndilegra og verulegra breytinga sem hafa orðið á högum hans milli ára, t.d. ef hann veikist alvarlega eða verður fyrir slysi er skerðir til muna ráðstöfunarfé hans og möguleika til að afla tekna. Ef lánþegi gerir skriflega grein fyrir þessum breyttu högum sínum og styður hana tilskildum gögnum, er sjóðstjórn heimilt að veita undanþágu frá árlegri endurgreiðslu, ýmist til lækkunar eða niðurfellingar á greiðslum, eftir atvikum. 13. gr. Sjóðstjórn er heimilt að veita undanþágu frá afborgun námslána ef lánshæft nám, atvinnuleysi, óvinnufærni vegna veikinda, þungunar eða umönnunar barna eða aðrar sambærilegar ástæður valda verulegum fjárhagsörðugleikum hjá lánþega. Skal hann þá leggja fyrir sjóðstjórn upplýsingar um eignir sínar, lífeyri og annað það sem stjórnin telur máli skipta. Stjórninni er þá heimilt að veita undanþágu að hluta eða öllu leyti eftir atvikum. Sjóðstjórn setur nánari almennar reglur um framkvæmd þessa heimildarákvæðis."

Nánari ákvæði um undanþáguna er að finna í úthlutunarreglum sjóðsins í grein 7.5.3 en þar segir m.a. að sækja þurfi um undanþágu frá árlegri endurgreiðslu námsláns fyrir hvern gjalddaga fyrir sig og að umsókn um skuli berast sjóðnum eigi síðar en 60 dögum eftir gjalddaga viðkomandi afborgunar. Hafi ósk um undanþágu ekki borist sjóðnum fyrir þessi tímamörk sé óheimilt að veita undanþágu, sbr. 7. mgr. 8. gr. laga um sjóðinn. Ákvæði 12. gr er einnig endurspeglað í skilmálum skuldabréfs vegna láns kæranda en þar segir að stjórn LÍN sé heimilt "að veita undanþágu frá árlegri endurgreiðslu ef skyndilegar og verulegar breytingar verða á högum lánþega milli ára." Umsókn kæranda var sett fram í erindi til stjórnar LÍN 20. febrúar 2014. Var þá komið vel á annað ár frá því að lánið var gjaldfellt sökum vanefnda kæranda er stafa allt frá árinu 2007. Búið var að árita stefnu í málinu og gera árangurslaust fjárnám vegna skuldarinnar. Ákvæði 7. mgr. 8. gr. laga nr. 21/1992 er fortakslaust um að það tekur aðeins til heimildar LÍN til að veita undanþágu frá árlegri afborgun hverju sinni og það er fortakslaust um umsóknarfresti. Í þessu máli er þó alveg ljóst að það er ekki á færi LÍN að veita undanþágu á grundvelli 12. og 13. gr. reglugerðar um LÍN enda var öll skuldin gjaldfelld í október 2012 vegna vanefnda kæranda, dómur er genginn fyrir allri skuldinni og á grundvelli þess dóms hefur verið framkvæmt árangurslaust fjárnám hjá kæranda. Ekki er um að ræða aðrar heimildir LÍN til að veita undanþágu vegna veikinda eða atvinnuleysis. Var stjórn LÍN því rétt að benda kæranda á að semja um greiðslu við innheimtuaðila, sbr. og grein 7.9 í úthlutunarreglum sjóðsins. Með vísan til ofangreindra sjónarmiða og forsendna hinnar kærðu ákvörðunar frá 6. mars 2014 er fallist á það með stjórn LÍN að sú ákvörðun sjóðsins að hafna erindi kæranda hafi verið í samræmi við lög og reglur sem um sjóðinn gilda. Er hin kærða ákvörðun stjórnar LÍN í máli kæranda staðfest.

Úrskurðarorð

Ákvörðun stjórnar LÍN frá 6. mars 2014 í máli kæranda er staðfest.