Úrskurður

Ár 2015, föstudaginn 27. mars, kvað málskotsnefnd Lánasjóðs íslenskra námsmanna upp svohljóðandi úrskurð um meðferð máls nr. L-1/2015.

Kæruefni

Málskotsnefnd barst þann 2. janúar 2015 kæra dagsett sama dag frá kæranda vegna ákvörðunar stjórnar LÍN sem honum barst með tölvupósti þennan sama dag um að sjóðurinn hefði ákveðið að höfða mál á hendur honum til viðurkenningar á að honum bæri að standa skil á greiðslu námslána sem hann hafi tekið hjá sjóðnum á árunum 1999-2002. Með tölvupósti til málskotsnefndar dagsettum 17. mars 2015 upplýsti stjórn LÍN að stefna í máli LÍN gegn kæranda hafi verið birt og að málið yrði þingfest 31. mars nk. Stefnan varðaði sama ágreiningsefni og væri til meðferðar hjá nefndinni, þ.e. hvort krafa LÍN á hendur kæranda og ábyrgðarmanni hans væri fyrnd. Fór stjórn LÍN þess á leit við málskotsnefnd að málið yrði fellt niður eða til vara að meðferð þess yrði frestað.

Málavextir

Kærandi tók námslán hjá LÍN á árunum 1999-2002. Lánum þessum var skuldbreytt í tvö skuldabréf 16. desember 2005. Bú kæranda var tekið til gjaldþrotaskipta með úrskurði héraðsdóms 21. september 2011. Kærandi telur að krafa LÍN á hendur honum um greiðslu námslána hans sé fyrnd samkvæmt 165. gr. laga nr. 21/1991 um gjaldþrotaskipti. Fór kærandi þess á leit við stjórn LÍN þann 25. ágúst 2014 að námslán hans yrðu felld niður í ljósi þess að hann hafi verið úrskurðaður gjaldþrota 21. september 2011 og að skiptum hafi lokið 23. júlí 2012. Stjórn LÍN aflaði lögfræðiálits um málið. Með tölvupósti 17. desember 2014 sendi starfsmaður LÍN kæranda álitið og tilkynnti honum jafnframt að sjóðurinn hygðist höfða mál á hendur honum til að fá endanlega úr því skorið hvort krafan væri fyrnd. Í tölvupósti LÍN þennan sama dag var kærandi upplýstur um að sjóðurinn teldi heppilegast að útkljá málið fyrir dómstólum. Um væri að ræða einkaréttarlegt mál og ekki ljóst hvort það væri á færi málskotsnefndar að fjalla efnislega um það. Kærandi sendi kæru til málskotsnefndar vegna málsins. Hann fór þess einnig á leit að réttáhrifum ákvörðunar stjórnar LÍN yrði frestað. Málskotsnefnd synjaði þeirri beiðni kæranda með úrskurði þann 21. janúar 2015. Í úrskurði nefndarinnar kom einnig fram að um væri að ræða stjórnvaldsákvörðun stjórnar LÍN í máli kæranda. Félli málið þar af leiðandi undir valdsvið nefndarinnar. Þann 16. mars sl. upplýsti kærandi málskotsnefnd um að LÍN hafi stefnt honum fyrir Héraðsdóm Reykjavíkur til greiðslu skuldarinnar og yrði málið þingfest 31. mars nk. Þann 17. mars sl. barst málskotsnefnd tölvupóstur LÍN þar sem upplýst var um stefnuna og þess farið á leit að málskotsnefnd felldi niður málið og til vara að meðferð þess yrði frestað. Málskotsnefnd gaf kæranda kost á að tjá sig um framkomna beiðni LÍN og bárust athugasemdir hans 19. mars 2015.

Sjónarmið kæranda.

Kærandi telur að lögmætisregla stjórnsýsluréttar komi í veg fyrir að málskotsnefnd geti fallist á kröfu sjóðsins. Í lögum nr. 21/1992 um Lánasjóð íslenskra námsmanna annars vegar og í stjórnsýslulögum nr. 37/1993 hins vegar sé enga heimild að finna til niðurfellingar máls. Á meðan dómstólar hafi ekki lagt á ágreininginn efnisdóm telur kærandi óhjákvæmilegt að málið fái efnislega meðferð hjá málskotsnefnd. Fallist málskotsnefnd á þessa kröfu megi jafna því við lögneitun þar sem kæranda væri meinað að neyta réttar síns til að skjóta máli til æðra stjórnvalds. Hvað varðar varakröfu um frestun máls bendir kærandi á að 3. mgr. 5. gr. laga um LÍN veiti einungis heimild til frestunar réttaráhrifa úrskurða í málum sem hafa fengið efnislega meðferð hjá málskotsnefndinni. Lögmætisreglan útiloki að fallist verði á varakröfu stjórnar LÍN rétt eins og aðalkröfuna.

Sjónarmið stjórnar LÍN.

Í beiðni stjórnar LÍN er vísað til þess að stefnan varði sama ágreiningsefni og sé til meðferðar hjá málskotsnefnd, þ.e. hvort krafa LÍN á hendur málsaðila og ábyrgðarmanni hans sé fyrnd.

Málsatvik og ágreiningsefni

Samkvæmt 5. gr. a. laga um LÍN er málskotsnefnd heimilt "þegar mál er höfðað vegna úrskurðar málskotsnefndar [...] að fresta afgreiðslu sambærilegra mála, sem til meðferðar eru hjá nefndinni, þar til dómur gengur."

Samkvæmt framangreindu lagaákvæði tekur heimild málskotsnefndar einungis til frestunar sambærilegra mála þegar dómsmál er höfðað vegna úrskurðar nefndarinnar. Í dómkröfu í stefnu þess máls sem LÍN hefur höfðað á hendur kæranda kemur fram að LÍN krefst þess aðallega að kærandi og ábyrgðarmaður námsláns hans verði dæmdir til að greiða sjóðnum in solidum [...] kr. ásamt dráttarvöxtum að frádregnum [...] kr., en þá fjárhæð hafði kærandi greitt LÍN 4. mars 2014. Til vara krefst sjóðurinn að fyrningaslit krafna á hendur kæranda að nánar greindri fjárhæð samkvæmt skuldabréfum G-[...] og G-[...] verði viðurkennd með dómi. Ágreiningslaust er að um er að ræða sama deilumál og kærandi hefur borið undir nefndina, enda er kæran til komin vegna ákvörðunar stjórnar LÍN að höfða mál til viðurkenningar á greiðsluskyldu kæranda. Bendir nefndin á í þessu sambandi að umboðsmaður Alþingis (sjá álit í máli 4968/2007) gerir ráð fyrir að ekki sé lengur um að ræða skyldu stjórnvalds til úrskurða þegar sama úrlausnarefni hefur verið lagt fyrir dómstóla. Sú tilhögun að fela stjórnvaldi úrlausn ágreiningsmáls breytir því ekki að í reynd er endanlegt úrlausnarvald í höndum dómstóla samkvæmt 60. gr. stjórnskrárinnar. Með vísan til framanritaðs telur málskotsnefnd rétt að vísa málinu frá.

Niðurstaða

Máli nr. L-1/2015 er vísað frá málskotsnefnd.